Miasto stanowiące gminę miejską w powiecie słupskim w województwie pomorskim. Powierzchnia: 10 km kwadratowych, 15,5 tys, mieszkańców (2014 rok). Uzdrowisko, port, węzeł komunikacyjny drogowy i kolejowy, garnizon wojskowy, ośrodek przemysłu przetwórczego i stoczniowego.
(zobacz też: Kalendarium dziejów Ustki (hasło w budowie)
Historia
Przynależność państwowa na przestrzeni dziejów
Ustka od zarania dziejów związana była ze Słupskiem. Wraz z nim wchodziła w skład plemiennego obszaru osadniczego, którego ośrodki administracyjne znajdowały się wgrodach w Gardnie Wielkiej, Słupsku i Gałęzinowie. Obszar ten później wszedł w skład powiatu słupskiego. U schyłku I tysiąclecia naszej ery, w okresie tworzenia się państwa polskiego, tereny te weszły w skład monarchii wczesnopiastowskiej, jednak jeszcze za panowania Bolesława Chrobrego oddzieliły się od Polski wraz z Pomorzem Zachodnim. Podlegały władztwu zachodniopomorskich książąt z dynastii Gryfitów. Jeden z nich, Racibor, zarządzał na początku XII wieku dzielnicą obejmującą okręgi słupski i słwieński. Wkrótce potem, po wygaśnięciu lokalnej dynastii, o księstwo sławeńsko-słupskie rozgorzał konflikt między książętami gdańskimi, zachonipomorskimi i królem Danii. Królestwo duńskie sprawowało kontrolę nad tymi obszarami od połowy lat 80. XII wieku do 1227 roku Po załamaniu się duńskiej potęgi w bitwie pod Bornhoeved (1227), tereny księstwa środkowopomorskiego przeszły pod władztwo książąt gdańskich, a następnie - na mocy ukłądu w Kępnie z 1282 roku - pod panowanie księcia wielkopolskiego Przemysła II, który w 1295 roku "reaktywował" po 200 latach Królestwo Polskie koronując się na króla Polski. Przemysł II został jednak zamordowany w lutym 1296 roku. Po jego śmierci część Pomorza, w której leży Ustka,weszła w skład czesko-polskiego królestwa Wacława II, a potem Polski jednoczonej z trudem przez Władysłąwa Łokietka. W 1307 roku Łokietek stracił jednak władzę nad Pomorzem w wyniku tak zwane zdrady rodu Święców w "Lindow" (prawdopodobnie Lędowo koło Ustki). Po kilkunastoletnim panowaniu margrabiów brandenburskich, Sławno i Słupsk z Ustką i okolicą powracają w granice państwa zachodniopomorskego, tworząc księstwo słupskie, zarządzane przez jedną z gałęzi rodu Gryfitów. W 1648 roku, na mocy traktatu w Osnabrueck, kończącego wojnę trzydziestoletnią, wchodnia część Pomorza Zachodniego przeszła pod panowanie Hohenzollernów. Stanowiła część składową państwa brandenbursko-pruskiego, w 1701 roku przekształconego w Królestwo Prus i rozwiązanego formalnie dopiero w 1947 roku, po zakończeniu II wojny światowej. Jako część Prus, Ustka i okolice stały się od 1871 roku także częścią Rzeszy Nemieckiej. W tym okresie oficjalna nazwa Ustki brzmiała Stolpmuende. W 1945 roku, na mocy postanowień konferencji przedstawicieli wielkich mocarstw w Jałcie i w Poczdamie, znlazła się w tej części terytorium Rzeszy, które jako tak zwane Ziemie Odzyskane przyznane zostało Polsce.
Historia miejscowości do 1945 roku
Najdawniejsza przeszłość, zobacz: pradzieje Ustki
We wczesnym średniowieczu zajdowała się tu prawdopodobnie przystań rybacka i niewielka osada, położona zapewne na wschodnim brzegu rzeki. Nazwa pochodzi od słowiańskiego określenia ujścia i ma zapewne jeszcze średniowieczną metrykę. Jednak wzmianka w dokumencie z 1186, odnosząca się do miejscowości "Vzt", dotyczyła nie Ustki, lecz jakiejś innej miejscowosci w rejonie Kamienia Pomorskiego. W początkach XIV wieku Ustka stała się własnością Słupska, który nabył ją od rodu Święców, wraz z całym dolnym biegiem rzeki Słupi, za dziś już nieznaną cenę (w dokumencie z 1337 roku mówi się o ciążącym na Słupsku względem Święców obowiązku przekazywania rokrocznie pary butów).Słupsk był właścicielem Ustki i funkcjonującego w niej portu do 1831 roku. W 1356 roku poświęcono w Ustce pierwszy chrześcijański kościół, który otrzymał wezwanie św. Mikołaja i był kościołem filialnym parafii, której siedziba znajdowała się w Zimowiskach. W latach 90. XIV wieku w okolicach portu w Ustce mieli swoje kryjówki Bracia Witalijscy, piraci bałtyccy. W XV wieku drewniano-kamienne falochrony zostały wydłużone do ok. 90 m. W porcie stacjonowało przecietnie od kilku nawet do ponad dwudziestu statków handlowych oraz pewna liczba kutrów i łodzi rybackich. Na początku XVIII wieku było tu sześć karczm, z których dzialało pięć. W 1787 słupska flota bazująca w Ustce liczyła 12 jednostek. Najwiekszym armatorem był kupiec Christian Hering, który utrzymywał w Ustce siedem swoich prywatnych żaglowców i zatrudniał do 70 żeglarzy. W okresie wojen napoleońskich nad brzegiem morza koło portu zbudowano szańce i drewniane blokhauzy dla baterii nadbrzeżnej i oddziału piechoty
Zobacz film o przedwojennych atrakcjach Ustki i okolic:.
.be
Wzrastała też liczba mieszkańcow, która na przełomie XIX i XX wieku zblizyła sie do poziomu 3000 osób (zob.: Ustka (Stolpmuende) w spisie powszechnym z 1 grudnia 1871 roku, Amtsbezirk Stolpmuende). W okresie I wojny światowej (1914 - 1918) w porcie stacjonowały niemieckie trałowce oraz stacja sygnalizacyjna niemieckiej cesarkiej marynarki wojennej (Kaiserliche Marine). Po zakończeniu konfliktu i wytyczeniu nowych granic, do Ustki napłynęło sporo dawnych mieszkańców ziem, które na mocy postanowień Traktatu Wersalskiego przyłaczono do odradzającego się własnie wówczas państwa polskiego. Tak zwani optanci. Na zdjęciu obok ostatni niemiecki burmistrz Ustki, dr Erich Conrad (trzeci z lewej) w towarzystwie działaczy NSDAP wizytuje budowę usteckiego portu. Cywil po jego prawej stronie, to ówczesny starosta słupski, Jenzen.
Okres II wojny światowej
Port wykorzystywany był przez niemiecką Kriegsmarine jako baza pomocnicza dla niewielkich okrętów wojennych: trałowców, ścigaczy i torpedowców. W stoczni remontowej Zarządu Portu (Hafenbauamt) remontowano m.in. okręty podwodne typu II. Po zachodniej stronie w latach 1944 - 1945 stacjonował jako koszarowiec dawny duński krążownik "Niels Jull", któremu Niemcy nadali nazwę "Nordland". Na wydmie na wschód od Ustki funkcjonował w latach wojny punkt obserwacyjno - namiarowy Luftwaffe, wyposażony m.in. w radar. Wydmy na zachód od portu. zajmowały bunkry Baterii Przeciwlotniczej i Zaporowej "Bluecher". Między Ustką, a Przewłoką rozlokowano jednostkę nasłuchu radiowego Kriegsmarine w sile kompanii.
Na zachód od Ustki, w dawnym ośrodku wypoczynkowym, należącym do właściciela fabryki mebli w Słupsku, ulokowano jeńców francuskich.
Liczba mieszkańców:
1890: 2021
1903: 2364
1910: 2832
